Konwencja praw człowieka

Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności została podpisana w Rzymie 4 listopada 1950 r. przez dwanaście ówczesnych państw członkowskich Rady Europy. Weszła w życie po uzyskaniu wymaganej liczby ratyfikacji 8 września 1953 r. Obecnie stronami Konwencji jest 47 państw europejskich. W stosunku do Polski Konwencja weszła w życie 19 stycznia 1993 r., natomiast od 1 maja 1993 r. Polska uznaje jurysdykcję Europejskiego Trybunału Praw Człowieka do przyjmowania skarg indywidualnych.
Zawiera 26 praw i wolności, które zostały uzupełnione przez 10 protokołów dodatkowych, ostatni z 1992. Gwarantuje: prawo do życia, wolności i nietykalności osobistej, ochronę korespondencji i mieszkania, wolność sumienia i wyznania, wolność przekonań i publikacji, wolność zgromadzeń i zrzeszeń. Zapewnia prawo do małżeństwa i założenia rodziny. Zatwierdza prawo poszanowania życia prywatnego, rodzinnego oraz prawo poszanowania mienia i nauki. Zapewnia wolność wyborów, swobodę przemieszczania się, prawo opuszczenia swojego kraju (przy zakazie wydalania). Wprowadza zakaz tortur, niewolnictwa, pracy przymusowej i obowiązkowej, zakaz zbiorowego wydalania cudzoziemców. Znosi karę śmierci.

W zakresie sądownictwa zapewnia niezawisłość sądów i orzekanie na zasadzie domniemania niewinności. Realizuje zasadę niedziałania prawa wstecz. Gwarantuje prawo do obrony oraz prawo do odwołania się od każdego orzeczenia w sprawie karnej i odszkodowania za niesłuszne skazanie. Sankcjonuje zakaz ponownego sądzenia za to samo przestępstwo.

Konwencja dopuszcza możliwość ograniczenia niektórych praw w określonych sytuacjach, zawieszenie praw następuje w wypadku wojny lub innego niebezpieczeństwa zagrażającego egzystencji narodu (art. 15). Nie można natomiast, ani ograniczyć, ani tym bardziej zawiesić praw do: życia, niestosowania tortur i zasady niedziałania prawa wstecz.

W celu ochrony praw zawartych w Konwencji powołano instytucję skargi indywidualnej i państwowej. Skargi są składane do Europejskiej Komisji Praw Człowieka, która po nieskutecznym przeprowadzeniu działań mediacyjnych przekazuje je na forum Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu lub przedstawia je Komitetowi Ministrów (głównie organowi politycznemu Rady Europy).

Źródła:
- http://www.wos.net.pl/prawa-czlowieka.html
- http://portalwiedzy.onet.pl/24953,,,,europejska_konwencja_praw_czlowieka,haslo.html