Generacje praw człowieka

I Generacja praw człowieka

Prawa człowieka I generacji zostały zdefiniowane i zapisane przez ONZ w Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r. Są to prawa podstawowe (fundamentalne), wynikające z natury ludzkiej. Przysługują każdemu człowiekowi i są niezależne od ustroju politycznego obowiązującego w państwie.

Do praw I generacji zalicza się:

Prawa osobiste:
•    prawo do życia,
•    prawo do wyrażania swoich opinii, 
•    prawo do wolności osobistej,
•    prawo do wolności wyznania,
•    prawo do wolności sumienia,
•    prawo do wolności myśli,
•    prawo do wolności wyrażania poglądów,
•    prawo do wolności od tortur,
•    prawo równości każdego wobec prawa,
•    prawo do osobowości prawnej,
•    prawo do rzetelnego procesu sądowego,
•    prawo do tajemnicy korespondencji,
•    prawo własności,
•    prawo do prywatności,
•    prawo do ochrony prawnej,
•    prawo do swobodnego przemieszczania się.

Prawa obywatelskie i polityczne:
•    czynne i bierne prawo wyborcze,
•    prawo zrzeszania się,
•    prawo do udziału w życiu publicznym,
•    prawo do obywatelstwa,
•    prawo skargi na organy państwowe,
•    prawo do informacji.


II Generacja praw człowieka

Prawa II generacji to prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne, zapewniają jednostce rozwój fizyczny i duchowy i bezpieczeństwo socjalne. Nakładają na państwo obowiązki ekonomiczne i socjalne wobec obywatela. Źródłem praw II generacji jest min. Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych z 1966 roku.

Do praw II generacji należą:

Prawa ekonomiczne:
•    Prawo do pracy,
•    Prawo do godziwego wynagrodzenia,
•    Prawo do słusznych warunków pracy,
•    Prawo do tworzenia związków zawodowych,

Prawa socjalne:
•    Prawo do świadczeń socjalnych i ubezpieczeń,
•    Prawo do ubezpieczeń zdrowotnych,
•    Prawo do wypoczynku,
•    Prawo do ochrony zdrowia,
•    Prawo do zabezpieczenia społecznego.

Prawa kulturalne:
•    Prawo do uczestnictwa w życiu kulturalnym,
•    Prawo do nauki,
•    Prawo do swobodnych badań,
•    Prawo do korzystania z osiągnięć rozwoju cywilizacyjnego,
•    Prawo do wolności sztuki.


III Generacja praw człowieka

Do praw III generacji należą:

•    Prawo do pokoju,
•    Prawo do demokracji,
•    Prawo do rozwoju,
•    Prawo do zdrowego środowiska naturalnego,
•    Prawo do pomocy humanitarnej,
•    Prawo narodów do samostanowienia,
•    Prawo do równości wszystkich ludów i narodów,
•    Prawo do własnych zasobów i bogactw naturalnych,
•    Prawo do wspólnego dziedzictwa przeszłości,
•    Prawo do ochrony danych osobowych,
•    Prawo do zachowania własnej tożsamości i praw etnicznych (odnosi się do mniejszości narodowych i etnicznych).

IV Generacja praw człowieka

Prawa IV Generacji są w trakcie wyodrębniania się, należą do nich prawa mniejszości seksualnych, np. prawo do zawierania związku małżeńskiego, prawo do adopcji dzieci, prawo do zajmowania stanowisk bez ograniczeń. W prawodawstwie międzynarodowym uważa się za obowiązkowe przestrzeganie praw I generacji, natomiast II i III w miarę możliwości. Warto również pamiętać o różnicy pomiędzy zapisem „prawo” i „wolność”. Pierwsze pojęcie odnosi się do uprawnień nadanych przez konkretne przepisy prawne, natomiast drugie określa granice, których nie wolno przekroczyć. Ograniczanie praw i wolności może wystąpić tylko na określony czas i w wyjątkowych sytuacjach. Nie można pod żadnym pozorem ograniczać praw I generacji, w tym prawa do życia.

Źródła:
- http://www.wosna5.pl/generacje_praw_czlowieka
- http://sciaga.pl/tekst/60568-61-cztery_generacje_praw_czlowieka
- https://pl.wikibooks.org/wiki/Pomocnik_olimpijczyka_-_Elementy_wiedzy_obywatelskiej_i_ekonomicznej/Prawa_cz%C5%82owieka
- Arkadiusz Janicki "W centrum uwagi. Podręcznik do wiedzy o społeczeństwie dla szkół ponadgimnazjalnych, zakres podstawowy" wyd. Nowa Era

Grafika:
https://stanleybentu.files.wordpress.com/2015/12/human-rights-day-feature_1290x688_ms.jpg?w=1290&h=688&crop=1