W ramach międzynarodowej ochrony praw człowieka można wyróżnić kilka systemów ze względu na ich zasięg geograficzny, główne z nich, to:
1. System Narodów Zjednoczonych, który nie jest geograficznie ograniczony. W ramach tego systemu weszły w życie umowy międzynarodowe wiążące państwa-strony, m. in.:
a) Konwencja o zapobieganiu i karaniu zbrodni ludobójstwa z 1948 roku. Konwencja ta nie ma systemu implementacyjnego. Stanowi, że osoby oskarżone o ludobójstwo powinny być sądzone przez właściwe sądy państwa, na terytorium którego czyn został popełniony, lub przez międzynarodowy trybunał karny;
b) Konwencja o eliminacji wszelkich form dyskryminacji rasowej z 1966 roku. Na jej podstawie utworzono Komitet do Spraw Eliminacji Rasowej, który: - rozpatruje okresowe raporty składane przez państwa-strony, - rozpatruje skargi międzypaństwowe, składane przez państwo-stronę przeciwko innemu państwu-stronie w związku z rzekomym naruszeniem Konwencji, - rozpatruje skargi indywidualne, złożone przez osobę przeciwko państwu-stronie, które miało naruszyć Konwencję. Prawo do skargi przysługuje wyłącznie przeciwko tym państwom-stronom, które wyraziły zgodę na wszczynanie tej procedury wobec siebie;
c) Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 roku. Na podstawie Paktu utworzono Komitet Praw Człowieka. Postanowienia Paktu są realizowane przede wszystkim przez system sprawozdawczości. Ponadto Komitet uprawniony jest do rozpatrywania skarg międzypaństwowych oraz indywidualnych. W przypadku skarg międzypaństwowych, procedura ma na celu znalezienie ugodowego rozwiązania. W przypadku skarg indywidualnych, Komitet Praw Człowieka kończy postępowanie sformułowaniem niewiążącego poglądu w danej kwestii;
d) Konwencja o eliminacji wszelkich form dyskryminacji kobiet z 1979 roku. Komitet do Spraw Eliminacji Wszelkich Form Dyskryminacji Kobiet rozpatruje sprawozdania państw. Może formułować niewiążące sugestie i ogóle zalecenia. Przeciwko państwom-stronom Protokołu dodatkowego można składać do Komitetu skargi indywidualne;
e) Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 1984 roku. Utworzony na podstawie tej Konwencji Komitet przeciwko torturom: - otrzymuje sprawozdania państw, - ma kompetencję do rozpatrywania skarg międzypaństwowych, - ma kompetencję do rozpoznawania skarg indywidualnych, - na podstawie Protokołu fakultatywnego do Konwencji, państwo poddaje się procedurze wizytowania miejsc, w których mogą przebywać osoby pozbawione wolności;
f) Konwencja o prawach dziecka z 1989 roku Komitet Praw Dziecka rozpatruje sprawozdania państw i może wydawać zalecenia;
g) Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych z 2008 roku. Komitet do spraw osób niepełnosprawnych: - rozpatruje sprawozdania państw i na ich podstawie wydaje zalecenia,
- ma kompetencję do rozpoznawania skarg indywidualnych.
2. Amerykański system ochrony praw człowieka. Podstawowym instrumentem tego systemu jest Amerykańska konwencja o ochronie praw człowieka. Na podstawie Konwencji utworzono Między-Amerykańską Komisję oraz Między-Amerykański Trybunał Praw Człowieka. Wyposażone są w kompetencję do rozpatrywania skarg międzypaństwowych oraz indywidualnych. Trybunał może wydawać wyroki wiążące państwa-strony.
3. Afrykański system ochrony praw człowieka. Podstawowym instrumentem tego systemu jest Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów z Banjul. Na jej podstawie utworzono Afrykańską Komisję Praw Człowieka i Ludów z siedzibą w Banjul, która może rozpatrywać zawiadomienia dotyczące rzekomych naruszeń praw człowieka zarówno od państw-stron Karty, jak również od jednostek. Po rozpatrzeniu sprawy Komisja przygotowuje raport, który może zawierać stosowne rekomendacje. W 2006 roku powołano sędziów pierwszej kadencji nowo ukonstytuowanego Afrykańskiego Trybunału Praw Człowieka i Ludów. Posiada kompetencję do rozpatrywania skarg składanych zarówno przez państwa, jak i jednostki. Wydaje wiążące wyroki.
4. Europejski system ochrony praw człowieka. Jego kluczowym instrumentem jest Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka z 1950 roku. Na podstawie Konwencji utworzono Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu, kompetentny do rozpoznawania skarg przeciwko państwom i wydawania wiążących prawnie wyroków. Do Trybunału składane są dwa rodzaje skarg: międzypaństwowe oraz indywidualne.
Źródła:
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz